Anaplastik tiroid kanseri tedavisi nasıl yapılır?

Anaplastik tiroid kanseri (ATC), tiroid kanserlerinin yaklaşık %1-2'sini oluşturan, son derece nadir fakat çok agresif bir kanser türüdür. Hızlı büyüme ve yayılma eğilimi gösterdiği için genellikle teşhis anında ileri evrede (Evre IV) saptanır. Bu agresif doğası nedeniyle tedavisi oldukça zordur ve standart bir tedavi protokolünden ziyade, multidisipliner bir yaklaşım (endokrinolog, onkolog, cerrah, radyasyon onkoloğu) gerektirir. Tedavinin temel amacı, mümkünse tümörü kontrol altına almak, semptomları hafifletmek ve yaşam süresini ve kalitesini artırmaktır.

Anaplastik tiroid kanseri tedavisinde, hastanın genel durumu, tümörün boyutu, yayılımı (metastaz) ve belirli genetik mutasyonların varlığı gibi faktörlere bağlı olarak bir veya daha fazla yöntem bir arada kullanılır.

Eğer kanser erken bir aşamada teşhis edilmişse ve boyun bölgesiyle sınırlıysa, ana tedavi seçeneği cerrahidir. "Total tiroidektomi" ile tüm tiroid bezi ve çevresindeki etkilenmiş lenf düğümleri çıkarılır. Bazen tümör nefes borusuna (trakea) veya yemek borusuna yayılmış olabilir; bu durumlarda bu yapıların bir kısmının da çıkarılması gerekebilir. Ancak, birçok vakada tümör çok ileri olduğu için tamamen çıkarılması mümkün olmayabilir. Bu gibi durumlarda, "debulking" adı verilen ve tümör kütlesinin mümkün olduğunca azaltıldığı cerrahi işlemler uygulanarak, sonrasında uygulanacak diğer tedavilerin etkinliği artırılmaya çalışılır.

Anaplastik tiroid kanseri tedavisinde radyoterapi çok önemli bir rol oynar. Yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanser hücrelerinin öldürülmesi hedeflenir. Özellikle cerrahi sonrası kalan mikroskobik tümör hücrelerini yok etmek veya cerrahinin mümkün olmadığı durumlarda tümörü küçültmek ve boyun bölgesindeki ağrı, nefes darlığı, yutma güçlüğü gibi semptomları kontrol altına almak için kullanılır. "Hiperfrakçone radyoterapi" gibi yoğun programlar sıklıkla tercih edilir. Genellikle kemoterapi ile eş zamanlı olarak uygulanır (kemoradyoterapi), çünkü bu kombinasyon tedavinin etkinliğini artırabilir.

Kemoterapi, tüm vücuda yayılmış (metastatik) kanser hücrelerini hedef almak için kullanılan sistemik bir tedavidir. Anaplastik tiroid kanserinde genellikle radyoterapi ile birlikte kullanılır. Doksetaksel, doksorubisin veya paklitaksel gibi ilaçlar içeren kombinasyon kemoterapi rejimleri uygulanabilir. Kemoterapinin amacı tümör büyümesini yavaşlatmak ve semptomları hafifletmektir.

Son yıllarda, anaplastik tiroid kanseri tedavisinde en umut verici gelişmeler hedefe yönelik tedaviler alanında olmuştur. Bu tedaviler, kanser hücrelerinin büyümesi ve yayılmasından sorumlu olan spesifik molekülleri (genler veya proteinler) hedefler. Tümör dokusunda yapılan genetik testlerle belirlenen mutasyonlara göre ilaç seçimi yapılır.

İmmünoterapi, vücudun bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı daha etkili bir şekilde savaşması için uyaran bir tedavi yöntemidir. "PD-1/PD-L1 inhibitörleri" (pembrolizumab gibi) bazı anaplastik tiroid kanseri hastalarında, özellikle tümörde yüksek düzeyde PD-L1 ekspresyonu varsa veya diğer tedavilere yanıt alınamadığı durumlarda kullanılabilir. Klinik araştırmalarda etkinliği değerlendirilmeye devam etmektedir.

Anaplastik tiroid kanserinde semptom kontrolü ve yaşam kalitesinin artırılması son derece önemlidir. Palyatif bakım, kanser tedavisine paralel olarak verilir.

Anaplastik tiroid kanseri için yeni tedavi seçenekleri geliştirme çabaları devam etmektedir. Hastaların standart tedavilere alternatif veya ek olarak uygun klinik araştırmalara (denemelere) katılması teşvik edilebilir.

Anaplastik tiroid kanseri tedavisi, tümörün özelliklerine ve hastanın durumuna göre kişiselleştirilmiş bir plan çerçevesinde yürütülür. Cerrahi, radyoterapi, kemoterapi, hedefe yönelik tedaviler ve immünoterapi gibi yöntemlerin kombinasyonları kullanılır. Tedavi kararları, deneyimli bir multidisipliner ekip tarafından verilmeli ve hasta ile ailesi için uygun destek ve palyatif bakım sağlanmalıdır.